ไนเวทยะ (नैवेद्य/Naivedya) หมายถึง เครื่องบัดพลี หรือ อาหารที่ปรุงขึ้นเพื่อถวายเทพเจ้า โดยอาหารที่นำมาถวายเป็นไนเวทยะจะต้องเป็น อาหารสัตตวะ (Sattava diet)
อาหารสัตตวะคืออะไร?
สัตตวะคุณะ (सत्तवगुण/Sattava Guna) คือหนึ่งในสามคุณะ โดยสามคุณะนี้มีอยู่ในทุกสิ่ง ซึ่งประกฤติ(พระศักติ)เป็นผู้สร้าง และผู้ควบคุมคุณะทั้งสามนี้ตามปรัชญาสางขยะ (सांखय/Sankhya) ของฮินดู ซึ่งทั้งสามคุณะคือ
-สัตตวะ (सत्तव/Sattava) เป็นองค์มูลฐานแห่ง ความดีงาม,ความสุข,ความพึงพอใจ,ความสงบ,ความบริสุทธิ์ และความเจิดจ้าของแสงสว่าง สีของสัตตวะคือ สีขาว เทพผู้ควบคุมคุณนี้คือ พระพรหมา และพระสรัสวตี
-รชัส (रजस्/Rajas) เป็นองค์มูลฐานแห่ง ความโกรธ,ความฉุนเฉียว,ความรวดเร็ว,ความกระวนกระวาย สีของรชัสคือ สีแดง เทพผู้ควบคุมคุณนี้คือ พระวิษณุ และพระลักษมี
-ตมัส (तमस्/Tamas) เป็นองค์มูลฐานแห่ง ความเศร้าหมอง,ความหดหู่,ความสับสน,ความโง่เขลา,ความเฉื่อยชา,ความมืดมน และการทำลายล้าง สีของตมัสคือ สีดำ เทพผู้ควบคุมคุณนี้คือ พระศิวะ และพระกาลี
โดยคุณะเหล่านี้จะเป็นตัวควบคุมความเป็นในจักรวาล อันเป็นองค์ประกอบของประกฤติ (ธรรมชาติ) ไม่ว่าจะ การสร้าง,การเกิดขึ้น,การมีอยู่,การทำนุบำรุง,การรักษา,ความตาย และการดับเสื่อมสูญ ล้วนอยู่ภายใต้อำนาจของตริคุณะ และการควบคุมของประกฤติ
ดังนั้น คุณะจึงมีอยู่ในทุกสิ่ง และเราควรปฏิบัติ ประพฤติอยู่ในหลักสัตตวะ เช่นเดียวกันกับอาหาร ก็มีหลักคุณะเข้ามา โดยสัตตวะ คือ อาหารบริสุทธิ์ ไม่ได้มาจากการฆ่าสัตว์ ตัดชีวิตใดๆ อันประกอบไปด้วย ผัก,ผลไม้,ธัญพืชต่างๆ จำพวกถั่ว,ข้าว,เมล็ดพืชต่างๆ ที่ให้คุณสมบัติที่ดี (ไม่เสริมกิจกรรมทางวัตถุ อย่างความกำหนัด) และรสชาติจะต้องไม่เค็มเกินไป และ เผ็ดจนเกินไป
ส่วนอาหารรชัส คือ จำพวกที่เสริมความต้องการทางเพศ หรือ กำลังวังชา เช่น ไข่,อาหารเผ็ดร้อน,อาหารเค็มจัด อาหารที่ประกอบไปด้วยกระเทียม,หัวหอม ยังรวมถึง ช็อกโกแลต,โกโก้,ชา,กาแฟ และเครื่องดื่มอัดลมอีกด้วย
และอาหารตมัสคือ อาหารที่ได้มาจากการฆ่าสัตว์ ตัดชีวิต เช่นเนื้อสัตว์ อย่างไก่,ปลา,หมู และวัว เป็นต้น อีกทั้งอาหารที่มีเชื้อโรคเป็นพิษเจือปน เช่น เห็ด (เกิดจากเชื้อรา และสิ่งไม่น่าพิศมัย) และอาหารค้างคืน นอกจากนี้ยังรวมถึงสุรา และยาเสพติดที่มีฤทธิ์รุนแรงก็จัดอยู่ในตโมคุณนี้
ดังนั้นอาหารและเครื่องดื่มที่นำไปเป็นไนเวทยะได้จะต้องเป็นอาหารสัตตวะเท่านั้น คือ อาหารเจแบบอินเดีย (ไม่เห็ด ใส่นม หรือเนยใสเป็นองค์ประกอบได้) ประกอบไปด้วยผัก ผลไม้ และธัญพืช ซึ่งไม่ควรเค็มเกินไป หรือ มีรสเผ็ดจัดจ้านจนเกินไป ในส่วนเครื่องดื่ม คือ น้ำนมโค น้ำผักผลไม้ และน้ำจากธัญพืช เป็นต้น และขนมที่ไม่มีส่วนประกอบของไข่,ชา,กาแฟ,โกโก้,ช็อกโกแลต หรือ เนื้อสัตว์ใดๆ ที่ดีควรปรุงสุกมาใหม่ๆ
ในการถวายนั้นควรใส่ในภาชนะโลหะ อาจรองด้วยใบตองด้วยก็ได้ ให้ดีควรมีฝาปิด หรือใบตองปิดทับไว้ เพื่อกันไม่ให้ใครเห็นแล้วเกิดความปรารถนาต่อไนเวทยะนั้น และส่งพลังในแง่ลบ หรือ พลังที่ไม่ดีผ่านออกมาทางสายตาต้องกับไนเวทยะนั้นให้เป็นมลทิน เมื่อกล่าวถวายไนเงทยะนั้นจึงเปิดออกให้พระเป็นเจ้าได้ทอดพระเนตรแลเห็น(หากเป็นในเทวสถาน ในช่วงขั้นตอนถวายไนเวทยัม ห้องที่ประดิษฐานเทวรูปหลักๆเองจะถูกปิดไม่ให้ผู้ใดเห็นด้วย เช่นเดียวกับ กษัตริย์ เวลาทำกิจส่วนตนก็มิควรให้ใครต้องมาจองมอง)
เมื่อเสร็จสิ้นพิธี ไนเวทยะนี้จะแปลเปลี่ยนเป็น ประสาทะ (प्रसाद/Prasada)(ออกเสียงอินเดียคือ ประซาดะ) หมายถึง สิ่งที่พระเจ้าทรงโปรดเมตตา ให้กลับคืนมาเป็นมงคล ให้นำมารับประทานทานด้วยจิตนอบน้อม ภักดี และแจ่มใส่ และควรแจกจ่ายแก่คนในครอบครัว หรือ ผู้เข้าร่วมพิธี ประซาดัมนี้เปรียบดังพรของพระเจ้าที่เปี่ยมด้วยความเมตตา กรุณา.
รายละเอียด โษฑโศปจาระบูชา การบูชาขั้นพื้นฐาน อ่านได้ที่นี่ครับ
เรียบเรียงโดย มุรุเกศัน เทวี อุปาสกะ
(กิตติกร อินทรักษา)
