เกร็ดความรู้

ข้อความจากโศลกแรกของบท ศรี คณนายกาษฏกัม

एकदन्तं महाकायं तप्तकाञ्चनसन्निभम्। लम्बोदरं विशालाक्षं वन्देऽहं गणनायकम्॥ เอกทนฺตํ มหากายํ ตปฺตกาญฺจนสนฺนิภมฺ। ลมฺโพทรํ วิศาลากฺษํ วนฺเท(อ)หํ คณนายกมฺ॥ คำอ่าน เอกะทันตำ มะหากายำ ตัปตะกาญจะนะสันนิภัม ลัมโพทะรำ วิศาลากษำ วันเท’ฮำ คะณะนายะกัม อ่านออกเสียงสำเนียงอินเดีย เอกะดันตำ มะฮากายำ ตัปตะกาญจะนะซันนิภำ ลัมโบดะรำ วิซาลากชำ วันเด’ฮำ กห์ะณะนายะกัม […]

เกร็ดความรู้ เรื่องทั่วไป

ตุลสี เทวี สตุติ

(บทสดุดีพระตุลสีเทวี) देवी त्वं निर्मिता पूर्वमर्चितासि मुनीश्वरैः। नमस्ते नमस्ते तुलसी पापं हर हरिप्रिये॥ เทวี ตฺวํ นิรฺมิตา ปูรฺวมรฺจิตาสิ มุนีศฺวไระ। นมสฺเต นมสฺเต ตุลสี ปาปํ หร หริปฺริเย॥ คำอ่าน เทวี ตวำ นิรมิตา ปูรวะมัรจิตาสิ มุนีศวะไรห์ นมัสเต […]

เกร็ดความรู้ เรื่องทั่วไป

บทโศลกสวดสาธยายถึงพระเทวี เพื่อการคุ้มครองจากพระเทวี

भीमाक्षि भीषणे देवि सर्वभूतभयङ्करि। करालि विकरालि च कामेश्वरि नमोऽस्तु ते॥ ภีมากฺษิ ภีษเณ เทวิ สรฺวภูตภยงฺกริ। กราลิ วิกราลิ จ กาเมศฺวริ นโม(อ)สฺตุ เต॥ #คำอ่าน ภีมากษิ ภีษะเณ เทวิ สรรวะภูตะ-ภะยังกะริ กะราลิ วิกะราลิ จะ กาเมศวะริ นะโมสตุ […]

เกร็ดความรู้

ลิงคะ (लिङ्ग/Linga) หรือ ลิงกัม (லிங்கம்/Lingam)

ลิงคะ รูปเคารพของพระเจ้าในฐานะต้นกำเนิดแห่งทุกสรรพสิ่ง ลิงคะ (लिङ्ग/Linga) หรือ ลิงกัม (லிங்கம்/Lingam) ถือ เป็นหนึ่งในรูปเคารพที่เก่าแก่ที่สุดของพระศิวะ เป็นที่เคารพบูชาเป็นอย่างยิ่งในทุกสาขาของไศวะนิกาย ลิงคะ หมายถึง เพศ หรือ เครื่องเพศ โดยมีความหมายเจาะจงไปที่เครื่องเพศชาย ทำไมพระเป็นเจ้าถึงได้รับการบูชาในรูปเครื่องเพศ? นั้นเพราะ เครื่องเพศนั้นเป็นรูปแบบแห่งการกำเนิดขึ้นของทุกสรรพชีวิต สรรพชีวิตชั้นสูงนั้นล้วนต้องใช้เครื่องเพศเพื่อการดำรงเผ่าพันธุ์ จากคติความเชื่อนี้ ยังนำมาซึ่งความเชื่อเรื่องสัญลักษณ์ หรือ เครื่องรางแทนความอุดมสมบูรณ์ คติเช่นนี้มักพบในลัทธิ หรือ ศาสนาโบราณต่างๆ ในศาสนาพราหมณ์-ฮินดูนั้น ลิงคะ คือ […]

เกร็ดความรู้ เทวะตำนาน

มหาพเลศวร แห่ง โคกรรณะ

มหาพเลศวร แห่งโคกรรณะ (ಗೋಕರ್ಣ ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ / Mahabaleshwara of Gokarna) เป็นหนึ่งในปุณยสถานของรัฐกรรนาฏกะ ทางตะวันตกเฉียงใต้ของอินเดีย เทวสถานพระศรีมหาพเลศวร ตั้งอยู่ในเมืองโคกรรณะ เขตอุตตระ กันนฑะ ของรัฐกรรนาฏกะ ถือเป็นหนึ่งในมุกติสถาน ของชาวกันนาฑิคะ (ผู้ใช้ภาษากันนฑะเป็นภาษาแม่ ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองในกรรนาฏกะ) ซึ่งมุกติสถาน คือสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่เชื่อว่าเมื่อไปจาริกแสวงบุญแล้วจะได้รับการหลุดพ้น โคกรรณะแห่งนี้ยังได้รับการเรียกขานว่า เป็น กาศี แห่งทักษิณด้วย เช่นเดียวกับเทวสถานอันมีชื่อเสียงของพระศิวะอีกหลายแห่งในอินเดียตอนใต้ ตำนานแห่งปุณยสถานแห่งนี้ ย้อนกลับไปครั้งเตรตายุค อันเป็นยุคที่สองของกัลป์นี้ตามความเชื่อของฮินดู เมื่อพระนางไกกษีมารดาของ […]

เกร็ดความรู้

วัฒนธรรมพราหมณ์ ฮินดูจากอินเดียใต้ สู่สยามประเทศไทย

ขอขอบพระคุณ “ประวัติศาสตร์ นอกตำรา” ที่ให้ความอนุเคราะห์ในการเผยแพร่

เกร็ดความรู้

อุปจาระ การปฏิบัติบูชาขั้นพื้นฐาน

อุปจาระ (उपचार/Upachara) คือ การปฏิบัติบูชา รับใช้ต่อเทพเจ้า หรือ สิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยแบ่งเป็นขั้นตอน แบบแผนต่างๆ อย่างเป็นระเบียบ โดยแต่ละสัมประทายะ (จารีตประเพณีที่สืบทอดกันมาในสำนักอาจารย์ต่างๆ) อาจมีรายละเอียดปฏิบัติแตกต่างกัน อุปจาระแบ่งเป็นขั้นตอนหลักๆ ดังนี้ ปัญโจปาจาระ (पंचोपचार/Panchopachara) = การปฏิบัติบูชา 5ขั้นตอน โษฑโศปจาระ (षोडशोपचार/Shodasopachara) = การปฏิบัติบูชา 16ขั้นตอน จตุรษัษฐี อุปจาระ (चतुर्षष्ठी उपचार/Chaturshasthi Upachara) […]

เกร็ดความรู้

ไนเวทยะที่ดีควรเป็นย่างไร?

ไนเวทยะ (नैवेद्य/Naivedya) หมายถึง เครื่องบัดพลี หรือ อาหารที่ปรุงขึ้นเพื่อถวายเทพเจ้า โดยอาหารที่นำมาถวายเป็นไนเวทยะจะต้องเป็น อาหารสัตตวะ (Sattava diet) อาหารสัตตวะคืออะไร? สัตตวะคุณะ (सत्तवगुण/Sattava Guna) คือหนึ่งในสามคุณะ โดยสามคุณะนี้มีอยู่ในทุกสิ่ง ซึ่งประกฤติ(พระศักติ)เป็นผู้สร้าง และผู้ควบคุมคุณะทั้งสามนี้ตามปรัชญาสางขยะ (सांखय/Sankhya) ของฮินดู ซึ่งทั้งสามคุณะคือ -สัตตวะ (सत्तव/Sattava) เป็นองค์มูลฐานแห่ง ความดีงาม,ความสุข,ความพึงพอใจ,ความสงบ,ความบริสุทธิ์ และความเจิดจ้าของแสงสว่าง สีของสัตตวะคือ สีขาว เทพผู้ควบคุมคุณนี้คือ พระพรหมา […]

เกร็ดความรู้

บูชาพระแม่กาลีได้ไหม?

คำถามนี้เป็นคำถามยอดนิยมและมักพบได้บ่อยในกลุ่มผู้เริ่มมีจิตศรัทธา เริ่มมาปรนนิบัติบูชาใหม่ๆ พร้อมกับคำถามว่า พระกาลีบูชาในเคหสถานได้หรือไม่? ซึ่งคำตอบที่ออกมาจากกลุ่มผู้ศรัทธานั้นมีหลากหลายมาก บ้างว่าได้ บ้างว่าไม่ได้ บ้างว่า อย่าได้แคร์ ในวันนี้ผมจึงมีความประสงค์จะมาตอบข้อสงสัยในเรื่องนี้ ตรงนี้ผมขอกล่าวว่า พระกาลีเราสามารถบูชาได้ครับ ในส่วนนี้ผมต้องกล่าวไว้เลยว่า อันที่จริงพระกาลีมีสองภาวะ หรือสองรูปแบบ คือ เสามฺยะ กาลี (सौम्य काली/Soumya Kali) และ อุคระ กาลี (उग्रकाली/Ugra Kali) เสามฺยะ นั้นหมายถึง สง่างาม,อ่อนโยน และ […]

เกร็ดความรู้ เทวะตำนาน

พระฉินนมัสตา

พระฉินนมัสตา (छिन्नमस्ता/chinnamasta) หรือ ฉินนมัสติกา (छिन्नमस्तिका/Chinnamastika) และ ประจัณฑะ จัณฑิกา (प्रचण्ड चण्डिका/Prachanda Chandika) ทรงเป็นหนึ่งในทศมหาวิทยา เทวี ซึ่งเป็นคณะเทวีที่ได้รับการบูชาในคติตันตระ ทรงเป็นเทวีแห่งปัญญาญาน อันอยู่เหนือกามารมณ์ และการตะหนักรู้ในตนเอง พระนามของพระนางนั้นมาจากศัพท์ภาษาสันสกฤตสองคำ คือ ฉินนะ (छिन्न/Chinna) ซึ่งหมายถึง การตัด,การฉีก,ฉีกขาด และการแบ่ง สมาสกับ มัสตะ (मस्त/Masta) หรือ มัสตกะ (मस्तक/Mastaka) […]